Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ancak hukukun öngördüğü düzen, fiilen gerçekleneşeli bir düzen değildir. Ahbaplık, maşer içre insanoğluın harbiden ne davrandıklarını değil, ne davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak midein vardır. Doğruluk kıymeti nedeniyle, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene koymak, maşerî hayatın gerçekleşmesini sahip olmak lüzum. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren kişinin mukabilsına kabul edilmesi ve uyulması gereken, kesin yakın kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde de kullanabilir. Bu nedenle maşer içre insanoğluın gidiş ve davranışlarının dostluk kurallarına uymaması, her hin mümkündür. “İşte dostluk, anatomi davranışlarını değerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana mevrut bir yol, bir bütündür.” İnsan-anatomi, anatomi-natür ilişkilerinin insanlığın şerik çıkarı ve huzuru midein evrensel ilkelerle güvence şeşna kırmızıınmasıdır. Ahbaplık, beşeriyet seviyesi midein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbunca rey ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, klas çıkarları, maşer sözleşmesi, natür ve insanoğlu olarak tamlayan temalerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini veya fertlerin ve toplumun şerik iyiliğini sahip olmak maksadıyla konulan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, gerçek ve kanunların kâffesidür. Henüz yaygın bir tanılamamıyla dostluk, adalete yönelmiş maşerî yaşama düzenidir. Ahbaplık Lafız Valörı Ahbaplık kelimesi Arapça “gerçek” kökünden gelir ve gerçek kelimesinin çoğşanlı olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “gerçek” kelimesinin çoğşanlı “beddua’kak”tır. Türk Yürek Kurumu’na gereğince dostluk kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım ancakü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun haricinde hukukun “haklar” anlamı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet anlamında da kullanılır. Yol Valörı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu midein hala doyurucu bir tanılamam dokumalamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun tanılamamını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok kabul edilen tanılamamı ise: “Belirli bir zamanda belli başlı bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) demetlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak dostluk, kendi içre bel kemiği olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun eşhas arası ilişkileri laf vadi kısmına Özel Ahbaplık, eşhas ile devlet veya devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Amme Hukuku adı verilir. Bu ayırım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Tecim Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna mukabele Temel Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun başlıca madun dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku başka toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden ayıran özellik devlet aracılığıyla güvenceye kırmızıınmış ve cebri yaptırımlara mevla olmasıdır. Ahbaplık kuralları anatomi davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun haysiyet yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde benzer nitelikteki mecmu durumlarda uygulanması esenlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık vadiında yaptırım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek midein kullanılır. Ahbaplık düzenini esenlamayı ve korumayı amaçlayan yaptırımlar gene dostluk düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve içsel yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken içsel yaptırımlar bu durumları kösteklemek midein kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, hapishane ve tıngır cezaları; kanunuesasi hukukunda siyasetten men, kazanç yama; algı hukukunda algı ve gümrüksüzçılık cezaları kadar muaddel dostluk dallarında muaddel yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile ait çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız gerekirse; zihini bir irade olarak gharabelik kuramlar, irade dışı olarak gharabelik kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların kimilar felsefik değil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek veya siyasi temaleri dostluk biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali türe olan dostluk, genel olarak şu şekilde tanılamamlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşerî bir yaşama düzenidir.” Bu tanılamamdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgısal yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşerî hayatı düzenleyip insanoğluın amerikan barış ve güvenlik içre bir arada yaşamalarını esenlamaktır. 2. Uygulama Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Karşılanması) Hukukun kılgısal amacını, maşerî gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer içre yaşayan insanoğluın, birbirleri ile düşünmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanoğlunun dokumasından kaynaklanan ihtiyaçlarını mukabillamaya çkırmızıışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile tevellüt, evlenme, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir dostluk düzeni hayatın bel kemiği gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun tabii dokumasına ve bundan ileri mevrut gereksinimlerine yönlü yapmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçüde, konuşu gerçeklere de merbutdır; konuşu gereksemelara uymalı ve onları mukabillamalıdır. 3. Doğruluk Ahbaplık bu fonksiyonu ile belli başlı bir yapılanma şeşna aldığı sosyal ihtiyaçları, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan türe ölçüsüne vurarak doğruluk kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En güdük tanılamamıyla türe, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Doğruluk, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yapmak üzere iki muaddel anlamda kullanılır. Doğruluk aslında ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet anlamında kişisel bir özelliği deyimler. Can her hin haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni yaymak uğrunda devamlı ve değmeslekmez bir çaba gösterir. İşte bu gidiş ve çabayı gösteren türe, özne (süje) ile ait oluşundan ötürü öznel (sübjektif) türe olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin haricinde ve ondan önce nesnel (objektif) bir türe nosyonı vardır. Nesnel türe, kişinin bir özelliğini değil, kişilerin konkre durumlarda gerçekleştireceği ilgi biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte dostluk vadiında hukuki haysiyet olarak hanek konusu olan türe de, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü dostluk, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Cemiyet mideindeki davranış ve ilişkilerin değerlendirilmelerini mideeren kurallar mecmuü olarak dostluk, bu değerlendirmelerde türe ölçüsünü kullandığı ve giymek durumunda bulunduğuna gereğince, adaletin böylece, hukukun da bir değerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında türe acaba ne ölçüde yansıtılmıştır ? Bulunan dostluk ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü türe nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün dostluk sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir haysiyet niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini mideerir. Hukukun varlık sebebi de adalettir; lüzumlu bulunan düzeni sahiplenmek, gerekse onu değmeslektirmeyi meşrulaştırmak midein her hin adalete başvurulur. Nesnel ve yasa üstü türe hukukta mukabilmıza müesses dostluk düzenlerinin asli örneği, olması gereken dostluk anlamında dostluk idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile türe, bulunan dostluk düzenlerinin namına yönlü olup olmadığı açısından bir haysiyet ve istimara ölçüsü olur. Yeniden bu özelliği ile türe, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile pozitif ve menfi mukabillıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon balans içre olduklarında, adil bir dostluk düzeninin gerçekleşmesi esenlanır. Alışılagelen olarak bütün dostluk normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak dostluk, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşerî yaşama uyacak, hem de bu maşerî hayatın amerikan barış içre sürebilmesi midein bir düzen görünümünü esenlamaya çkırmızıışacaktır.